SimplyEco

Πρόσφατα, επισκέφθηκα το παραδοσιακό μαγαζί “Τζιμπλάκης” στη Νάξο. Με το που εισήλθα στον χώρο, ένιωσα σα να μπήκα σε μια χρονομηχανή που με έβγαλε στην κουζίνα και το πλυσταριό της γιαγιάς μου, τότε που ήμουν μικρό παιδί. Τα σκεύη, τα τρόφιμα και οι μυρωδιές ήταν όλα οικεία και μου προκάλεσαν νοσταλγία για μια εποχή που μπορεί να μην είχε την αίγλη της πολυτέλειας που παρουσιάζεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είχε όμως μια αυθεντικότητα και απλότητα που δύσκολα βρίσκει κάποιος σήμερα.

Η περιήγηση στους διαδρόμους του μαγαζιού μου γέννησε και άλλες σκέψεις: πως πολλά από τα προϊόντα που χρησιμοποιούσε η γενιά των παππούδων μας, καθώς και αρκετές καθημερινές τους συνήθειες ήταν οικολογικές και φιλικές στο περιβάλλον, που αξίζει να τις τιμήσουμε και να τις επαναφέρουμε στην κουλτούρα μας. Τι μπορούμε λοιπόν να μάθουμε από τις παλαιότερες γενιές;

1. Επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες και περιτυλίγματα

Η αλήθεια είναι πως στο παρελθόν, δεν ήταν διαθέσιμες συσκευασίες μίας χρήσης και σε πολλές περιπτώσεις, ακόμη και η αγορά τροφίμων γινόταν σε επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες, οι οποίες επιστρέφονταν στους πωλητές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο γαλατάς, που μοίραζε το γάλα σε γυάλινες φιάλες, τις οποίες ο κόσμος επέστρεφε την επόμενη μέρα. Τα χύμα φαγώσιμα (όσπρια, ρύζι, βότανα και μπαχαρικά) ήταν κάτι πολύ συνηθισμένο στα μπακάλικα. Παράλληλα, το τύλιγμα του κολατσιού γινόταν σε υφασμάτινες πετσέτες ή σε ανοξείδωτα δοχεία, αφού το πλαστικό δεν ήταν τόσο διαδεδομένο.

2. Τοπικά προϊόντα και πρώτες ύλες

Καλό το αβοκάντο και η κρέμα καρύδας, όμως πόσο βιώσιμη πρακτική είναι να καταναλώνουμε φαγητά που παράγονται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά μας; Η επιστροφή σε παραδοσιακές γεύσεις και συνταγές και η στροφή σε τοπικά φρούτα, λαχανικά και φαγώσιμα να αποτελούν μία βιώσιμη λύση. Άλλωστε, η μεσογειακή διατροφή είναι διεθνώς αναγνωρισμένη για τα οφέλη που προσφέρει στην υγεία μας. Είμαστε τυχεροί καθώς το κλίμα της χώρας μας επιτρέπει την παραγωγή μεγάλης ποικιλίας εποχικών φρούτων και λαχανικών, ενώ παράλληλα έχουμε εύκολη πρόσβαση σε φρέσκο ψάρι.

3. Επένδυση σε ποιοτικά ρούχα, έπιπλα, συσκευές

Αυτό που θυμάμαι επίσης από την παιδική μου ηλικία, είναι το γεγονός ότι οι ντουλάπες στα σπίτια ήταν πολύ μικρότερες σε μέγεθος – καθώς ο καθένας κατείχε πολύ λιγότερα ρούχα, τα οποία ήταν φτιαγμένα από φυσικές ίνες και ποιοτικά κατασκευασμένα. Το ίδιο ίσχυε και για τα υπόλοιπα έπιπλα και ηλεκτρικές συσκευές στο σπίτι. Ποιος δε θυμάται άλλωστε κάτι παλιά, αθάνατα ψυγεία που είχαν οι παππούδες μας στο σπίτι τους; Τα έπιπλα ήταν φτιαγμένα στο χέρι από μασίφ ξύλο και πολύ πιο στιβαρά από έπιπλα που αγοράζουμε σήμερα με την προοπτική να χρησιμοποιήσουμε λίγα μόλις χρόνια. Το σκεπτικό εκείνης της εποχής για τις αγορές ήταν η επένδυση στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα, σε μόδες που αλλάζουν μέσα σε μερικούς μήνες.

4. Επισκευή και επιδιόρθωση και όχι αντικατάσταση

Σε αυτό το πλαίσιο, κομμάτι της καθημερινότητας αποτελούσε η επισκευή μίας συσκευής που χαλούσε αλλά και η επιδιόρθωση ρούχων που φθείρονταν. Υπήρχαν διαφόρων ειδών ηλεκτρολόγοι, τεχνίτες και μάστορες που διόρθωναν τις ηλεκτρικές συσκευές σου ή συντηρούσαν τα έπιπλά σου. Ήταν επίσης κοινή πρακτική να επιδιορθώσεις τα ρούχα σου, αντί να τα πετάξεις με την πρώτη φθορά που θα εμφάνιζαν. Με αυτόν τον τρόπο η κατανάλωση ήταν πιο περιορισμένη, καθώς η κουλτούρα του κόσμου εστίαζε στην επισκευή και όχι στην αντικατάσταση των αγαθών.

5. Upcycling ή αλλιώς… αναβαθμιστική ανακύκλωση

Άλλο ένα παράδειγμα οικολογικής πρακτικής που ακολουθούσαν, ήταν αυτή του upcycling (στα ελληνικά η απόδοση γίνεται ως “αναβαθμιστική ανακύκλωση”). Τι γινόταν δηλαδή; Ένα προϊόν που είχε πια χάσει τη χρηστική του αξία, μετατρεπόταν σε κάτι καινούριο αντί να πεταχτεί. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα από την οικογένειά μου είναι το εξής: όταν τα παιδιά μεγάλωσαν και δεν τους χωρούσαν πια οι χειροποίητες, πλεκτές μπλούζες που τους είχε φτιάξει η γιαγιά, τότε εκείνη τις ξήλωσε και με την κλωστή έπλεξε νέες μπλούζες. Αν δεν είναι αυτό ο ορισμός του upcycling, τι είναι;

6. Αγνά καθαριστικά και απλές πρακτικές

Μία ακόμη ανάμνηση από το πλυσταριό της γιαγιάς είναι ένα μικρό βουνό από αγνό, πράσινο σαπούνι που χρησιμοποιούσε για να πλένει και να καθαρίζει στο σπίτι. Σήμερα, έχουμε τόσο μεγάλη ποικιλία από καθαριστικά, που περιέχουν όμως πολλές χημικές ουσίες που βλάπτουν την υγεία μας αλλά και το περιβάλλον. Δεν ήταν όμως μόνο τα καθαριστικά που χρησιμοποιούσαν – αλλά γενικότερα οι πρακτικές που ακολουθούσαν. Για παράδειγμα, τα ρούχα στέγνωναν παραδοσιακά, απλώνοντάς τα στο σχοινί της αυλής ή του μπαλκονιού. Σήμερα, έχουμε αρχίσει να αντικαθιστούμε πολλές από αυτές τις πρακτικές με τη χρήση εξειδικευμένων συσκευών (πχ. στεγνωτήρια), τα οποία όμως είναι επιβαρυντικά και για το περιβάλλον αλλά και για… την τσέπη μας.